Inleiding thema Adamshoflaan.
De Markenburg thema’s hebben allemaal een eigen achtergrond. Uit die achtergrond vloeit ook voort wat er wel of juist niet in een dergelijk thema past. Daarnaast dienen de thema’s ervoor dat de inmiddels meer dan 500 Markenburg producten praktisch en pakkend gecategoriseerd zijn.
Met een nieuw thema op het punt om aan je voorgesteld te worden is daar dus ook een geheel eigen achtergrond bij, die we graag hierbij delen.
We spreken over de periode rond 1900, in wat toen nog een buitengebied was tussen de plaatsen Rotterdam en Kralingen. Op ongeveer 300 meter afstand van kopstation Maas. De Adamshofslaan kende men al meer dan 100 jaar als een relatief brede en ruim 600 meter lange verbinding tussen de Oostzeedijk en de Oude dijk. Landelijk gelegen en ter ontsluiting van enkele woningen, maar vooral de perken die we nu als groentetuinen of volkstuinen zouden omschrijven.
Deze omgeving veranderde sterk rond de eeuwwisseling. Rotterdam dijde flink uit in alle windrichtingen, evenals alle andere grote Nederlandse steden in die tijd, en zo ook tot tegen Kralingen aan. Belangrijk detail is dat de woningwet in 1901 ontwikkeld werd. Daarvoor was er helemaal geen wetgeving omtrent wonen wat vooral voor de minder bedeelden slecht uitpakte. Krotten, over bewoning en een totaal gebrek aan hygiëne kwamen tot aan 1901 in toenemende mate voor. En dat leidde voor gevaren voor alle stedelingen, zoals ziekten, onbeheersbare branden en een dusdanig ongenoegen dat ook rellen op de loer lagen. De nieuwbouw moest een eind maken aan de slechte omstandigheden, maar dat kostte veel ruimte mede waardoor de steden zo hard in omvang groeide.
De bebouwing die ontstond in de omgeving van de Adamshoflaan werd opgetrokken tussen 1903 en c.a. 1915. Er werd voor een gemengd publiek gebouwd, al bestond de uiteindelijke hoofdmoot uit woningen voor de veelal nieuw in de stad aangekomen arbeiders. Deze arbeiderswoningen moesten snel en voordelig gebouwd worden, maar toch ook aan de nieuwe wetgeving voldoen. Dus toen een eerste model de goedkeuring van de gemeente kon wegdragen is dat door tal van aannemers gekopieerd. Het ging om benedenbovenwoningen, geschikt voor 2 gezinnen, per pand. Gezinnen konden destijds wel bestaan uit c.a. 10 personen. Ter illustratie, panden van c.a. 4 meter breed en 10 meter diep. Oorspronkelijk binnen uitgerust met een voor- en achterkamer, een halletje en een trap naar boven waar eveneens een voor en een achterkamer waren. Een echte keuken kende zeker de eerste exemplaren niet en douche ruimtes zijn bij veel woningen pas na 1965 geïnstalleerd. Toiletten waren zeker in het begin te vinden in wat later de achtertuinen zijn gaan heten. Het ging dan om rijtjes van houten hokjes waarbij maximaal 20 personen een hokje deelden. Aansluiting op het riool was er uiteraard ook nog niet bij. En dan te bedenken dat dit geheel toch al een wezenlijke verbetering vormde op waar men woonden voor 1901.
Algeheel resultaat omstreeks 1915 was een totale metamorfose van het voorheen landelijke gebied. Nu kende men lange parallel aan elkaar gelegen straten, veelal al van noord naar zuid georiënteerd, die aan beide zijden geflankeerd werden door rijen van letterlijk honderden van de hierboven omschreven woningen. De Adamshoflaan werd gefaseerd omgedoopt tot Adamshofstraat. De inmiddels ontstane naburige straten waar meer mensen uit de middenklasse woonden waren ruimer opgezet en bevatte fraaiere architectuur. Toch was de architectuur van de arbeiderswoningen niet verkeerd. Zeker voor die tijd deugdelijke bouw, en netjes gedetailleerd in bijvoorbeeld het metselwerk, soms pleisterwerk en houtwerk. De detaillering was niet wettelijk vastgelegd waardoor wie langer kijkt en vergelijkt per setje panden tal van onderlinge verschillen ontdekt. Inmiddels meer dan 100 jaar verder in de tijd kennen we ook niet oorspronkelijke detailleringsverschillen, zoals bijvoorbeeld veranderde voordeuren en kozijnen en benedenbovenwoningen die tot 1 woning zijn samengevoegd.
De oplettende lezer beseft dat we hiermee wel een belangrijk en bepalend moment in de Rotterdamse geschiedenis hebben overgeslagen. De dag van 14 mei 1940, waarbij in de middag rond half 2, in 15 minuten, c.a. 30.000 woningen en andere panden met de grond gelijk gemaakt werden. De branden die door het bombardement ontstonden woedden voor dagen. Ook de omgeving van de Adamfshofstraat krijgt er flink van langs. De brandgrens, zoals die inmiddels is opgetekend, slingert door de Kralingse wijk met als gevolg dat de lange straten van aaneengesloten bebouwing nu op tal van plekken is onderbroken. Wie even de tijd neemt ter plaatse leest ook tot op de dag van vandaag de littekens in het stedelijk weefsel. Wederopbouw bebouwing vult sinds 1946 de gaten tussen vooroorlogse panden gedeeltelijk op, hoewel het gros van deze bebouwing stamt uit de jaren ’50. In sommige gevallen is zelfs de wederopbouw bebouwing alweer vervangen voor panden uit de jaren ’90 en daarna.
Dit alles heeft geleid tot een buurt die overduidelijk nog de periode van rond 1900 uitstraalt, maar inmiddels wel veel heeft meegemaakt. Littekens zijn veelal hersteld, soms vakkundig, soms meer pragmatisch, maar vaak wel meteen aangepast aan de wensen van de hedendaagse tijd. Al met al geeft de huidige situatie een uiterst interessant, pluriform en inmiddels ook complex beeld van het stedelijke weefsel. Ondanks dat vele straten aanvankelijk zo monotoon waren opgetrokken. Ondertussen ligt huidige afgeleide van de Adamshoflaan nog altijd als een onvolprezen draad door het stedelijk weefsel heen.
Met het Markenburg het thema Adamshoflaan gaan we proberen recht te doen aan de volle complexiteit van de in ieder geval stedelijke omgeving. De start zal gemaakt worden met de welbekende arbeiderswoningen, maar ook andere aanwezige objecten in de wijk staan op de planning om ontwikkeld te worden.
We gaan dus uit van de tegenwoordige tijd. Sommige woningen zijn qua uiterlijk immers flink veranderd in de loop van de tijd, waar andere, zoals huisnummer 81, nogsteeds een mooi beeld geven van hoe het er uitzag rond 1915.
Verder zien we zowel mogelijkheden in halfreliëf panden, als volreliëf panden. Wellicht dat beide op termijn een plaats gaan krijgen in dit thema.
Vind hier de themapagina: Thema Adamshoflaan
Tot slot.
Wie wil reageren, dat kan bijvoorbeeld gerust op fora zoals het N spoor forum of op onze Markenburg Facebookpagina. Of stuur ons een E-mail, als er specifieke vragen zijn.
Zoeken op een specifieke schaal kan eenvoudig met de filteropties op de hoofdpagina van de Markenburg webwinkel. Scroll naar beneden en vul links onder de gewenste schaal in. Druk dan op "filter toepassen".
