Grotestraat 1
In 1899 begon men met het ontwerp en de bouw van een statig herenhuis aan de Stationsstraat in Valkenswaard, met huisnummer 1. Het moest onderdak bieden aan een huisartsenpraktijk, en ook voorzien in de woonruimte van het huisarts gezin. Bij Markenburg hebben we er voor gekozen om die situatie als uitgangspunt te nemen voor wat bij ons bekend zal zijn als Grotestraat 1.
Ruim 120 jaar later is de werkelijke situatie flink veranderd. Sinds 2002 is het gebouw een rijksmonument geworden, te vinden met nummer 518660. En het pand staat inmiddels aan de Leenderweg. Een relatief kleine verandering want alleen de straatnaam is gewijzigd.
De gebouwfunctie is niet langer huisartspraktijk met woning, maar alweer enkele decennia notariskantoor. Daarmee is de woonfunctie komen te vervallen. Ook aan het gebouw zijn veelal kleine wijzigingen doorgevoerd. Zo is een schoorsteen aan de achterkant van het gebouw deels verwijderd waarbij een grote deksteen het restant afstompt. En waar ooit en raam zat is inmiddels een deur gerealiseerd, inclusief een gemetseld trapje en hellingbaan erbij voor mindervaliden. Ook zijn er door de decennia heen nog kleinere veranderingen doorgevoerd, waarbij we hebben uitgezocht hoe dat anno 1900 geweest moet zijn. Zo zijn de glaslatten van het dakglas rond het jaar 2000 veranderd, bij vervangingswerkzaamheden aan het glas. En is al omstreeks 1920 het kelderraam verbouwd en uitgevoerd met een luik. De naam van het pand staat tegenwoordig in sierlijke jaren 1920 stijl letters op de voorgevel geschilderd. Maar de originele blauwdrukken tonen een andere naam, op een tegeltableau, op een andere, lagere plek van de voorgevel.
Dit is waar het vaak interessant wordt. Meer dan 100 jaar geschiedenis, beginnende bij tekeningen die gelukkig momenteel nog te raadplegen zijn, maar die destijds al mogelijk niet volledig zijn uitgevoerd zoals uitgetekend. Een greep naar fotomateriaal is begrijpelijk, maar rond 1900 werden er nog maar sporadisch foto’s gemaakt. En wat de tand des tijds heeft doorstaan is soms opgeslagen onder namen die momenteel helemaal niet logisch lijken. Bijvoorbeeld onder de naam van de huisarts van weleer. Uiteraard hebben we het dan over zwart-wit foto’s, wat het uitzoeken van gebruikte kleurstellingen tot een hele uitdaging maakt.
Tegenwoordig worden zogeheten “bestekken” opgesteld, een vaak omvangrijk document dat in tekst omschrijft hoe een gebouw moet worden opgebouwd, welke materialen gebruikt dienen te worden, welke kleuren gebruikt worden en soms zelfs welke gereedschappen gebruikt dienen te worden. Maar als er rond 1900 al een bestek werd opgesteld, was dat een flink stuk eenvoudiger van aard. En daar kwam nog bij dat de aannemer en uitvoerder ter plaatse meer ruimte en vrijheden hadden, en namen, bij het interpreteren van de bouwdocumenten.
Als we dan teruggaan naar het tegeltableau dat op de blauwdrukken staat, moeten we bij Markenburg een stukje recherchewerk gaan uitvoeren, voor we conclusies kunnen trekken. Wat we weten is: - Dat het tegeltableau op de blauwdrukken staat.
- Dat een archieffoto van het gebouw, met een datering van rond 1900, het tegeltableau niet toont. Dat kan echter nog weinig uitsluiten, want als de foto is gemaakt net na de bouw, kan het tegeltableau nog zijn toegevoegd na het maken van die foto. Ook is de datering van de foto niet heel precies.
- Het tegeltableau lijkt niet aanwezig op het gebouw, op foto’s van de jaren ‘70.
- Het tegeltableau is anno 2022 niet aanwezig op het gebouw.
- Het metselwerk waar het tegeltableau had moeten zitten is anno 2022 fraai van aard en lijkt authentiek, dus niet hersteld te zijn. (Het tegeltableau lijkt dus niet verwijderd te zijn.)
Met het uitzoeken tot dusver moeten we de voorlopige conclusie trekken dat het tegeltableau niet verder is gekomen dan de blauwdrukken, maar met 100% zekerheid kunnen we het nog niet stellen. Dat maakt dat we het model uitvoeren met het tegeltableau als optioneel te gebruiken onderdeel. Wie het niet op zijn model wil installeren kan het laten, terwijl het gebouw dan nog immer keurig oogt.
Op een zelfde manier moeten we alle andere aspecten van het gebouw uitzoeken. Bijvoorbeeld de originele kleur van de kozijnen. Want hoewel ze momenteel wit zijn, lijken ze in de begindagen een donkere kleur gehad te hebben. Ook daar “rechercheren” we zo veel mogelijk informatie waarop we vervolgens onze modellen baseren en in dit geval de kleurkeuzemogelijkheden van het model aanbieden.
Al met al een complexe puzzel, die ons diverse malen heen en weer door de tijd laat reizen. Maar dan wel tot gevolg heeft dat we gefundeerde keuzes maken, ook wanneer antwoorden soms goed verstopt zitten in de details.
Vind hier de productpagina: Grotestraat 1, in thema Grotesstraat.
Tot slot.
Wie wil reageren, dat kan bijvoorbeeld gerust op fora zoals het N spoor forum of op onze Markenburg Facebookpagina. Of stuur ons een E-mail, als er specifieke vragen zijn.
Zoeken op een specifieke schaal kan eenvoudig met de filteropties op de hoofdpagina van de Markenburg webwinkel. Scroll naar beneden en vul links onder de gewenste schaal in. Druk dan op "filter toepassen".
